قرار است در آزمون پذیرش دستیار شرکت کنید و اوضاع هم مثل همیشه خیلى خراب است! کوهى از مطالب را باید در مغزتان جاى دهید و تازه اگر بتوانید این کار با موفقیت به انجام برسانید، بیرون کشیدن آنها کار هر کسى نیست! سر امتحان شما مىمانید و انبوه مطالب خوانده شده (و درهم) و کوهى از مطالب فراموش شده! چه باید کرد؟ چگونه باید در این آزمون مهم و سرنوشت ساز نتیجهاى قابل قبول بدست آورد. آیا باید خود را در خانه محبوس کرد و در خانه را بر روى همه بست و شروع به خواندن کرد؟ ۱۰ ساعت در روز؟ کفایت مىکند؟ یا شاید ۱۴ ساعت در روز؟ شدنى است؟ از روى چه کتابى بخوانیم؟ بر روى چه مطالبى بیشتر تأکید داشته باشیم؟ آیا پرسشها را مرور کنیم؟ با همه این کارها، بخت قبولى ما در یک رشته خوب چقدر است؟
در این بخش مىخواهیم به پرسشهاى فوق قدم به قدم پاسخ دهیم و نشان بدهیم که براى کسب نتیجه مطلوب نیاز به بیش از یک عامل (یعنى زیاد مطالعه کردن) دارید. باید قدم به قدم و بر اساس برنامهاى درست و جامع به اهداف درسى خود دست پیدا کنید و سرانجام به نتیجه مورد نظر خود برسید.
عوامل زیر در کسب نتیجه مطلوب در آزمون دخالت دارند:
۱ـ نوع مطالعه؛
۲ـ مقدار مطالعه؛
۳ـ نحوه برخورد با پرسشهاى چهار گزینهاى؛
۴ـ اعتماد به نفس؛
۵ـ برنامهریزى.
در زیر عوامل ذکر شده را بررسى مىکنیم.
نوع مطالعه
مشخص است که بهترین نحوه مطالعه براى هر فرد، شیوهاى است که خود وى آن را انتخاب نموده است و آن رابکار برده است و با آن آشنایى دارد و به آن عادت کرده است. اما توصیههاى زیر نیز در ارتباط با بکار بردن بهترین شیوه مطالعه کمک کننده خواهند بود. شاید باور نکنید، اما نوع مطالعه شما، بسیار بیشتر از مقدار مطالعهتان اهمیت دارد. به عبارت دیگر باید بدانید چه چیز را مطالعه کنید، چه مطلبی را حفظ کنید و از چه چیزهایى صرف نظر کنید. باید بتوانید برنامهاى دقیق و منظم براى خود تهیه کنید و بر اساس برنامه مذکور رویکردى (Approach) خاص به دروس مورد نظر خود داشته باشید. بسیارى از افراد بیش از حد مطالعه مىکنند، اما نتیجهاى نمىگیرند! چرا؟ چون نمىدانند چه چیز را باید خوب بخوانند و از چه چیزهایى باید صرف نظر کنند. دروس پزشکى تماما مطالبى هستند که باید آنها را بخاطر سپرد! مگر حافظه ما چقدر گنجایش دارد؟ مسلما نمىتوان تمامى مطالب مربوط به یک درس را به حافظه سپرد و سپس بموقع و بطور مناسب آنها را از حافظه بیرون کشید. پس بهتر است حافظه خود را به مطالبى اختصاص دهید که اهمیت بیشترى دارند و احتمال طرح پرسش از آنها بیشتر است.
۱ـ مطالعه مطالب مهم
بیشتر پرسشهاى امتحان از بخش کمى از مطالب طرح مىشوند (اصل پارتو را مىشناسید: در هر حوزه، ۸۰% از نتایج از ۲۰% از عوامل ناشى مىشوند: این ۲۰% مهم را پیدا کنید و روى آن سرمایهگذارى کنید). به عبارت دیگر بیشتر پرسشهاى امتحان از مطالب مهم انتخاب مىشوند. پس بهتر است اول مطالب مهم را بخوانید و بعد سراغ مطالبى بروید که احتمالاً خواندن و نخواندن آنها فرقى ندارد.
چه مطالبى اهمیت دارند؟ در یک دید کلى، تمامى مطالب مهم به شمار مىروند، اما اگر بخواهیم از جنبه آزمون به دروس نگاه کنیم، طبیعتا مطالب زیر اهمیت بیشترى پیدا مىکنند:
۱ـ مطالب مربوط به بیمارىهاى شایع: از نظر طراح سؤال، بیمارىهاى شایع اهمیت خاصى پیدا مىکنند. از جمله این بیمارىها مىتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سل: سل از جمله بیمارىهاى شایع کشور ما به شمار مىرود. بنابراین گذشته از مبحث عفونى، باید در دیگر مباحث نیز به بیمارى سل توجه داشته باشید. به عنوان مثال، در مبحث اورولوژى باید سل دستگاه ادرارى را بدقت مطالعه کنید. در مبحث پوست باید مراقب سل پوستى باشید و در بیمارىهاى زنان و زایمان باید به درگیرى سلى دستگاه تناسلى توجه کنید
دیابت ملیتوس: دیابت ملیتوس از جمله مباحثى است که تقریبا در تمامى آزمونها به آن توجهى خاص مىشود. بدیهى است که صرف وقت براى مطالعه این مبحث، اهمیت بیشترى پیدا مىکند تا مطالعه مبحثى مانند بیمارىهاى مادرزادى! اول مبحث دیابت را از روى هاریسون ۲۰۲۲ (غدد) بخوانید؛ بعد توجه داشته باشید که هر کجا که پاى دیابت به وسط آید، مهم است. به عنوان مثال در گوش و حلق و بینی مبحث اتیت خارجى بدخیم مهم است، چرا که در بیماران دیابتى شایعتر است. در مبحث زنان و زایمان غربالگرى دیابت در باردارى و نیز اداره زن باردار مبتلا به دیابت بسیار مهم است. در فارماکولوژى داروهاى ضد دیابت مهم است.
کانسر سرویکس: تقریبا در تمامى آزمونها حداقل یک سؤال از غربالگرى کانسر سرویکس داریم.
انفارکتوس میوکارد: بیشترین تعداد پرسشهاى مبحث قلب (داخلى) از انفارکتوس میوکارد طرح شدهاند.
کانسر پستان.
۲ـ مطالب مربوط به بیمارىهاى خطرناکى که به کمک غربالگرى مىتوان از آنها پیشگیرى کرد: از جمله این بیمارىها مىتوان به کارسینوم سرویکس اشاره کرد (که در بالا هم به آن اشاره شد). به کمک پاپ اسمیر و غربالگرى مىتوان از بروز این بیمارى خطرناک جلوگیرى کرد. به عبارت دیگر با روشى ساده مىتوان از بروز یک بیمارى خطرناک و هزینهدار جلوگیرى کرد. پس کارسینوم سرویکس و بویژه پیشگیرى از آن اهمیت مىیابد، بنابراین احتمال طرح پرسش از آن زیاد است. تقریبا در تمامى آزمونهاى دستیارى، یک پرسش به این مبحث مهم اختصاص داده شده است.
۳ـ مطالب مربوط به درگیرىهایى که به عنوان یک پزشک عمومى باید نحوه رویکرد ابتدایى و سپس ارجاع بیمار را بدانید: از جمله این این مطالب مىتوان به تروماى نافذ چشم اشاره کرد. اگر کره چشم پارگى آشکار داشته باشد، نباید دستکارى کنید و نباید از داروهاى سیکلوپلژیک یا آنتىبیوتیکهاى موضعى استفاده کنید. در چنین حالتى به عنوان یک پزشک عمومى باید محافظى بر روى چشم قرار دهید و آنتىبیوتیکهاى وسیعالطیف وریدى تجویز نموده، در صورت لزوم داروهاى ضد درد، ضد استفراغ و آنتىتوکسین کزاز تجویز نمایید و بیمار به چشمپزشک ارجاع نمائید.
۴ـ مطالبى که با توجه به پرسشهاى آزمونهاى پیشین، احتمال طرح پرسش از آنها زیاد است: با نگاهى مختصر به آزمونهاى دورههاى پیشین مىتوانید تخمینى از وضعیت پرسشهاى طرح شده بدست آورید. به عنوان مثال:
در مبحث کودکان، همیشه، حداقل یک پرسش از مبحث رشد و نمو طرح مىشود. با مطالعه چند جدول مىتوانید به این پرسش براحتى پاسخ دهید؛
در مبحث ارتوپدى، طراحان به درمان شکستگى گردن فمور علاقهاى خاص دارند: بخاطر داشته باشید که براى درمان شکستگى گردن استخوان ران، نیاز به بىحرکتى کامل است. درمان استاندارد این شکستگى فیکساسیون داخلى است. اما در افراد مسن ممکن است به کمک فیکساسیون داخلى نتایج قطعى حاصل نشود، بنابراین در این حالت بیشتر جراحان سر استخوان ران را بر مىدارند و جاى آن پروتز مىگذارند. آیا مىدانید تا بحال چند پرسش از این مطلب طرح شده است؟
در داخلى گوارش تشخیص هپاتیت حاد ویروسى همیشه سؤالى است و هاریسون دو جدول مهم دارد که باید حتما آنها را بخوانید.
در مبحث زنان و زایمان همیشه حداقل یک سؤال از هیپرتانسیون داریم. پس این مطلب بسیار مهم است و باید در اولویت مطالعه قرار بگیرد.
در جراحى احتمال طرح سؤال از مبحث و الگوریتم رویکرد به توده پستان بسیار زیاد است. به سؤالهاى سالهاى قبل نگاه کنید!
۵ـ مطالبى که به حالتهایى مربوط مىشوند که نیاز به درمان ندارد: باز هم به مبحث ارتوپدى باز مىگردیم: کف پاى صاف انعطافپذیر ارثى است و اغلب شُل بودن مفصل وجود دارد. اغلب بیمار شکایتى ندارد، علت مراجعه درد پا و خسته شدن پا و ساق پا بعد از ورزش است. در هنگام نشستن قوس کف پا طبیعى است، اما در هنگام ایستادن از بین مىرود. اگر بیمارى شکایتى ندارد، نیازى به درمان وجود ندارد، در صورت علامتدار بودن، کفش طبى کفایت مىکند.
۶ـ «اینها»: از جمله مهمترین «این»هایى که پرسش از آنها طرح مىشود، مىتوان به موارد زیر اشاره کرد:
شایعترینها؛
اولینها؛
اولین درمان؛
درمان انتخابى؛
روش تشخیصى انتخابى؛
Gold Standardها.
۷ـ مطالب مربوط به Pitfallهاى تشخیصى و درمانى: شکستگى اسکافوئید را در نظر بگیرید: این شکستگى در افراد جوان شایع است و تظاهرات بالینى شدیدى ایجاد نمىکند. ممکن است بیمار تنها از درد در ناحیه انفیهدان تشریحى شکایت داشته باشد. ممکن است در رادیوگرافىهاى AP و Lat یافتهاى وجود نداشته باشد. در این حالت چکار مىکنید؟ بیمار را رها مىکنید و تست را اشتباه مىزنید؟ در این شرایط باید رادیوگرافى مایل تهیه کنید. اگر رادیوگرافى مایل شکستگى را نشان نداد، دو راه در پیش دارید یا مىتوانید دست بیمار را بىحرکت کنید و ۳-۲ هفته بعد رادیوگرافى را تکرار کنید و یا مىتوانید از اسکن ایزوتوپ یا ام آر آی استفاده نمائید.
۸ـ الگوریتمها: الگوریتمها بویژه الگوریتمهاى تشخیصى و درمانى از جمله مهمترین بخشهاى کتابهاى شما هستند. باید به مهمترین آنها توجه داشته باشید. بویژه الگوریتمهاى داخلى بسیار مهم هستند. از جمله مهمترین این الگوریتمها مىتوان به الگوریتم مربوط به موارد زیر اشاره کرد:
خونریزى گوارشى فوقانى؛
خونریزى گوارشى تحتانى؛
هموپتیزى؛
هیپوکالمى؛
هیپرکالمى؛
ژنیکوماستى؛
پانکراتیت حاد؛
آنژین ناپایدار؛
رویکرد به سؤجذب.
در برخى از دروس دیگر نیز الگوریتمها اهمیت پیدا مىکنند. به عنوان مثال الگوریتمهاى تروما در مبحث اورولوژى بسیار مهم هستند و همیشه از آنها پرسش طرح مىشود.
بنابراین شما باید مهمترین الگوریتمهاى کتابهاى درسى خود را مشخص کنید و آنها را در روزهاى نزدیک به آزمون یک بار دیگر مرور نمائید. انتشارات پروانه دانش چاپ مجموعهاى تحت عنوان «الگوریتمها و جدولها» را در برنامه دارد. این مجموعه حاوى مهمترین الگوریتمها و جدولهاى کتابهاى درسى و توضیحات مربوط به آنها است.
