مالاریا از جمله سوالی‌ترین بخش‌های عفونی است. با هم ده نکته مهم بر اساس هاریسون ۲۰۲۲ را مرور می‌کنیم:
نکته اول: حملات کلاسیک مالاریا بصورت تب، احساس سرما و لرز با فواصل منظم نامعمول بوده، بیشتر نشاندهنده عفونت (اغلب عود عفونت) با پلاسمودیوم ویواکس یا پلاسمودیوم اواله هستند. در ابتدا تب بیمار نامنظم است. در عفونت ناشى از پلاسمودیوم فالسىپاروم، ممکن است هیچگاه تب بیمار حالت منظم پیدا نکند. در افراد غیر ایمن و در کودکان، اغلب تب بیمار به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد مىرسد و با تاکىکاردى و گاه دلیریوم همراه است.
نکته دوم: تشخیص مالاریا بر اساس مشاهده اشکال غیر جنسى انگل در اسمیر رنگآمیزى شده خون محیطى صورت مىگیرد. براى تشخیص مالاریا از اسمیر نازک و ضخیم استفاده مىشود.
نکته سوم: علاوه بر نیش پشه، مالاریا مىتواند از راههاى زیر نیز انتقال یابد: ۱ـ ترانسفوزیون؛ ۲ـ آسیب Needle-Stick؛ ۳ـ پیوند اعضاء. در این موارد دوره انکوباسیون کوتاه است، چرا که انگل فاقد مرحله پرهاریتروسیتى تکامل است.
نکته چهارم: در افرادى که به مناطق اندمیک سفر مىکنند، پروفیلاکسى مالاریا باید ۲ روز تا ۲ هفته قبل از سفر آغاز شود و تا ۴ هفته پس از ترک محل اندمیک ادامه یابد. البته در صورت استفاده از Atovaquone-Proguanil یا پریماکین، به سبب تأثیر بر روى مرحله کبدى عفونت (پروفیلاکسى Causual) مىتوان دارو را ۱ هفته پس از خروج از منطقه اندمیک قطع کرد.
نکته پنجم: استفاده از داکسىسیکلین براى پیشگیرى مالاریا در زنان حامله و در کودکانى که کمتر از ۸ سال سن دارند، توصیه نمىشود. در بیشتر مناطق براى پیشگیرى از مالاریاى فالسىپاروم دیگر نمىتوان به کلروکین اعتماد کرد. از آمودیاکین نباید براى پروفیلاکسى هفتگى استفاده کرد، زیرا مصرف هفتگى مداوم با خطر بالاى آگرانولوسیتوز و هپاتوتوکسیسیته همراه است.
نکته ششم: مفلوکین تنها دارویى است که براى پیشگیرى از مالاریا در زنان حاملهاى که به مناطق مالاریاخیز مقاوم به دارو مسافرت مىکنند، توصیه مىشود. این دارو در سه ماهههاى دوم و سوم حاملگى بىخطر است.
نکته هفتم: Artesunate داروى انتخابى براى درمان مالاریاى شدید است. این دارو بصورت داخل وریدى بکار مىرود، اما مىتوان آن را داخل عضلانى نیز تزریق کرد. Artesunate مؤثرتر و بىخطرتر از کینیدین است. در صورت عدم دسترسى به این دارو آرتمتر تجویز مىشود که اگر آن هم در دسترس نبود، کینین دىهیدروکلرید تجویز مىگردد.
نکته هشتم: در مالاریاى شدید در صورتى که بیمار ناهوشیار باشد، باید هر ۴ تا ۶ ساعت سطح گلوکز خون وى اندازهگیرى شود، تمام بیماران باید انفوزیون مداوم دکستروز دریافت کنند. در صورتى که گلوکز خون کمتر از mg/dL40 باشد، باید درمان سریع با کمک تجویز یکجاى گلوکز آغاز شود.
نکته نهم: عفونت با انواع حساس به کلروکین پلاسمودیوم ویواکس، مالاریه و اواله باید با ترکیب دارویى حاوى آرتمیسینین یا کلروکین خوراکى انجام شود. بنابراین درمان به کمک کلروکین یا آمودیاکین یا درمان ترکیبى حاوى آرتمیسینین (ACT) انجام مىگیرد و علاوه بر کلروکین یا آمودیاکین یا ACT براى پیشگیرى از عود باید پریماکین براى ۱۴ روز تجویز شود.
نکته دهم: از جمله مواردى که نشاندهنده پیشآگهى نامطلوب در مالاریاى شدید فالسىپاروم هستند، مىتوان به این موارد اشاره کرد:
1ـ بالینى: آژیتاسیون قابل توجه، هیپرونتیلاسیون (دیسترس تنفسى)، هیپوترمى (کمتر از ۵/۳۶ درجه سانتیگراد)، خونریزى، کوماى عمیق، تشنجهاى مکرر، آنورى، شوک؛
2ـ آزمایشگاهى: الف) بیوشیمیایى (هیپوگلیسمى، هیپرلاکتاتمى، اسیدمى، افزایش کراتینین سرم، بالا بودن بیلىروبین توتال، بالا بودن آنزیمهاى کبدى ۳ برابر بالاتر از بالاترین محدوده طبیعى، بالا بودن آنزیمهاى عضلانى یعنى CPK و میوگلوبین، بالا بودن اورات)؛ ب) هماتولوژى (لوکوسیتوز بیش از ۱۲۰۰۰، آنمى شدید، کواگولوپاتى یعنى کاهش پلاکت به زیر ۵۰۰۰۰ و یا طولانى شدن PT بیش از ۳ ثانیه و یا طولانى شدن PTT و یا کاهش فیبرینوژن زیر ۲۰۰)؛ ج) پارازیتولوژى (هیپرپارازیتمى).
