ده نكته بسيار مهم و تستى در مورد آنمى فقر آهن مرور مى كنيم. هر كدام از اين نكات مى توانند پاسخ يك تست باشند:
نكته اول: كمبود آهن شايعترين علت آنمى در دنيا است.
نكته دوم: اندازهگيرى فريتين قطعى ترين آزمون براى ارزيابى ذخاير آهن است.
نكته سوم: نشانههاى مربوط به كمبود آهن، علاوه بر نشانههاى معمول آنمى (خستگى، رنگ پريدگى و كاهش توانايى فعاليت)، به شدت و ازمان آنمى بستگى دارند. كيلوزيس (فيسورهايى كه در گوشه هاى دهان ايجاد مى شوند) و Koilonychia (قاشقى شدن ناخنهاى دست)، نشانه هاى كمبود شديد آهن در بافت‌ها هستند.
نكته چهارم: در مردانى كه دچار كمبود آهن هستند، بايد بدون توجه به كشف خون مخفى، بررسى هاى مربوط به دفع خون از دستگاه گوارش انجام شود. شايعترين علت كمبود آهن، دفع خون مخفى است. در زنان يائسه و مردانى كه دچار كمبود آهن هستند، بايد بدون توجه به كشف خون مخفى، بررسى هاى مربوط به دفع خون از دستگاه گوارش صورت گيرد.
نكته پنجم: ديسترس گوارشى بارزترين عارضه درمان خوراكى با آهن است و در 15 تا 20% بيماران مشاهده مىشود. در اين دسته از بيماران، درد شكم، تهوع، استفراغ يا يبوست مى تواند به عدم مصرف كردن دارو بيانجامد. در اين حالت اگرچه مى توان از دوزهاى كم آهن و يا فرآورده هايى كه بصورت تأخيرى رها مىشوند، استفاده كرد، اما در هر حال عوارض گوارشى مانعى مهم در درمان مؤثر تعدادى از بيماران هستند.
نكته ششم: پاسخ به درمان با آهن، بر اساس تحريك اريتروپوئتين و سرعت (ميزان) جذب آهن متغير است. معمولاً شمارش رتيكولوسيتها در مدت 4 تا 7 روز پس از شروع درمان شروع به افزايش مىكند و در 1 تا 1/5 هفته به حداكثر مىرسد.
نكته هفتم: عدم وجود پاسخ رتيكولوسيتى به درمان با آهن خوراكى علل زير را مطرح مى كند: 1ـ جذب ناكافى؛ 2ـ عدم استفاده دارو توسط بيمار (شايع)؛ 3ـ تشخيص اشتباه.
نكته هشتم: مى توان براى ارزيابى جذب آهن توسط بيمار از «آزمون تحمل آهن» استفاده كرد. براى انجام اين آزمون دو قرص آهن (با معده خالى) به بيمار داده مىشود و در طى دو تا سه ساعت بعد سطح سرمى آهن بصورت پياپى اندازه گيرى مىشود. اگر جذب آهن طبيعى باشد، سطح آهن سرم حداقل به مقدار100 میکروگرم در دسی لیتر افزايش مىيابد.
نكته نهم: در صورت نياز به درمان با آهن تزريقى (به عنوان مثال در اثر سؤجذب) مقدار آهن مورد نياز براى هر بيمار بر اساس رابطه زير تعيين مى شود: توجه داشته باشيد كه اضافه كردن مقدار 500 يا 1000 براى تأمين ذخاير است:
(يا1000)500+(Hb بيمار-15)×3/2×وزن بدن(kg)
نكته دهم: در بيمارانى كه دچار آنمى فقر آهن هستند، هدف تنها درمان آنمى نيست، بلكه بايد ذخاير آهن بدن، حداقل در حد 0/5 تا 1 گرم تأمين شوند. براى اين منظور لازم است درمان مداوم با آهن براى 6 تا 12 ماه پس از تصحيح آنمى صورت گيرد.
