با هم مبحث اعتیاد روانپزشکی را مرور می‌کنیم. در زیر به ده نکته بسیار مهم در مورد اپیوئیدها توجه داشته باشید:
نکته اول: اپیوئیدها شامل این انواع هستند: ۱- ترکیبات طبیعی مانند تریاک که خشخاش گرفته می‌شود و مشتقات آن نظیر مرفین و کدئین؛ ۲- ترکیبات سنتتیک مانند هروئین، متادون، مپریدین، پنتازوسین، اکسی‌کدون.
نکته دوم: در میان مواد اپیوئیدی، در کشورهای در حال توسعه بیشتر از تریاک و در کشورهای پیشرفته بیشتر از هروئین استفاده می‌شود.
نکته سوم: از جمله تظاهرات جسمانی مصرف مواد اپیوئیدی می‌توان به این موارد اشاره کرد: ۱- اختلال CNS؛ ۲- اختلال تنفس؛ ۳- کاهش حرکات دستگاه گوارش؛ ۴- تهوع و استفراغ؛ ۵- تنگ شدن مردمک‌ها؛ ۶- کاهش فشار خون و نبض؛ ۷- لختی کلام؛ ۸- تشنج در صورت مصرف بیش از حد. در برابر یبوست و تنگی مردمک‌ها تحمل ایجاد نمی‌شود.
نکته چهارم: از جمله اثرات ذهنی استفاده از مواد اپیوئیدی می‌توان به سرخوشی اشاره کرد که به دنبال آن بی‌احساسی، آرامش، کم توجهی، کاهش حافظه، خواب‌آلودگی و کندی روانی حرکتی ایجاد می‌شود.
نکته پنجم: محرومیت از مواد اپیوئیدی سبب این موارد می‌شود: ۱- میل زیاد برای مصرف مواد؛ ۲- آبریزیش بینی و چشم؛ ۳- خمیازه؛ ۴- تعریق؛ ۵- بی‌خوابی؛ ۶- کرامپ شکمی؛ ۷- درد عضلانی؛ ۸- گشاد شدن مردمک‌ها؛ ۹- سیخ شدن موها؛ ۱۰- اسهال؛ ۱۱- افزایش علایم حیاتی.
نکته ششم: بیشتر افراد معتاد به اپیوئیدها علایم محرومیت را با اغراق نشان می‌دهند: باید به نشانه‌هایی مانند سیخ شدن موها، گشادی مردمک‌ها و افزایش ضربان قلب و فشار خون بیشتر توجه کرد. محرومیت از اپیوئیدها اورژانس نیست و برای فردی از جهات دیگر سالم است، خطری ندارد.
نکته هفتم: علایم محرومیت از مواد کوتاه اثر مانند مپریدین شدیدتر است و محرومیت از داروهای بلند اثرتر مانند متادون علایم کمتری ایجاد می‌کند.
نکته هشتم: هدف از سم‌زدایی، قطع مصرف ماده اپیوئیدی و کم کردن علایم ترک (محرومیت) است. داروهایی که برای سم‌زدایی اپیوئیدها به کار می‌روند، دو دسته هستند: ۱- آگونیست‌های اپیوئیدی؛ ۲- داروهای غیر اپیوئیدی.
نکته نهم: برای سم‌زدایی داروهایی که قدرت کمتری دارند (تریاک) کلونیدین داروی مناسبی است. از متادون برای سم‌زدایی اپیوئیدهای قوی‌تر مانند متادون استفاده می‌شود.
نکته دهم: بیمارانی که هروئین را ترک کرده‌اند و تحت درمان نگهدارنده با متادون قرار دارند، ممکن است دچار پرخاشگری شوند. برای برطرف کردن این مورد از والپورات سدیم و الانزاپین استفاده می‌شود.
