داروهای آنتیسایکوتیک را به دو دسته داروهای کلاسیک یا نسل اول (مانند کلرپرومازین و هالوپریدول) و داروهای جدیدتر یا نسل دوم (مانند کلوزاپین، الانزاپین، ریسپریدون و کوتیاپین) تقسیم میکنیم. در زیر به 10 نکته بسیار مهم تستی و کاربردی در مورد داروهای آنتیسایکوتیک اشاره میکنیم که هم در فارماکولوژی و هم در روانپزشکی به کارتان میآید:
نکته اول: اثر درمانی داروهای نسل اول مرتبط با تمایل بلوک کردن گیرنده D2 توسط آنها است و هالوپریدول بیشترین اثر را در بلوک این گیرنده دارد. بیشتر داروهای نسل دوم تمایل بیشتر برای گیرندههای دیگر بجز گیرنده D2 دارند.
نکته دوم: کلوزاپین گیرندههای D4 و 5HT2 را بلوک میکند و روی گیرنده D2 اثر ندارد. این دارو در برخی از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی که مقاوم به داروهای دیگر هستند، اثر میکند.
نکته سوم: کلوزاپین میتواند سبب آگرانولوسیتوز شود (1 تا 2% موارد) و در حین تجویز آن باید شمارش خون انجام شود. در دوز بالا دارو میتواند تشنج ایجاد کند.
نکته چهارم: در بین داروهای نسل اول خوابآلودگی با مصرف فنوتیازینها بویژه کلرپرومازین بیشتر از بقیه داروها دیده میشود. در بین داروهای نسل اول، هالوپریدول و فلوفنازین کمترین خوابآلودگی را ایجاد میکنند. در بین داروهای نسل دوم آریپیپرازول کمترین خوابآلودگی را دارد.
نکته پنجم: تیوریدازین میتواند رسوباتی در شبکیه ایجاد کند و سبب اختلالات بینایی شود. در دوزهای بالاتر این دارو میتواند سبب آریتمیهای کشنده شود.
نکته ششم: بویژه کلوزاپین و الانزاپین میتوانند سبب افزایش وزن و هیپرگلیسمی شوند.
نکته هفتم: دیسکینزی تاخیری بصورت حرکات کورئوآتتوئید عضلات لبها و حفره دهان، معمولا به دنبال مصرف طولانی مدت داروهای آنتیسایکوتیک ظاهر میشود و ممکن است برگشتناپذیر باشد. این عارضه درمان موثری ندارد و تبدیل داروی آنتیسایکوتیک به کلوزاپین سبب میشود عارضه تشدید نشود.
نکته هشتم: بجز تیوریدازین، بیشتر فنوتیازینها اثر ضد استفراغ دارند. پروکلوپرازین دارویی است که فقط برای درمان استفراغ بکار میرود.
نکته نهم: اثرات اکستراپیرامیدال (برادیکینزی، ریژیدیتی، ترمور) بیش از همه توسط هالوپریدول، فلوفنازین و تریفلوپرازین ایجاد میشود.
نکته دهم: داروهای آنتیسایکوتیک میتوانند اثرات اتونوم داشته باشند: در بین داروهای نسل اول تیوریدازین بیشتر و هالوپریدول کمترین اثرات اتونوم را دارند. بیشتر داروهای نسل دوم اثرات بینابینی اتونوم دارند.