غربالگری کانسر سرویکس بسیار مهم و سوالی است و در هر آزمون حداقل یک سوال از این بخش مطرح می‌شود. اول ده نکته مقدماتی زیر را بخوانید و بعد به سراغ رویکرد به نتایج مختلف غربالگری با پاپ تست می‌رویم:
نکته اول: کانسر سرویکس و CIN (نئوپلاسم داخل اپی‌تلیالی سرویکس) توسط HPV ایجاد مىشوند.
نکته دوم: بیشتر کانسرهاى سرویکس توسط انواع ۱۶ و ۱۸ HPV ایجاد مىشوند. انواع کم خطر HPV با ایجاد کانسر همراهى ندارند. البته انواع کم خطر ۶ و ۱۱ سبب ایجاد زگیلهاى تناسلى (کندیلوما آکومیناتا) و ضایعات داخل اپىتلیالى اسکواموس با درجه پائین (LSILs) می‌شوند.
نکته سوم: سرویکس دو نوع اپىتلیوم دارد: اپىتلیوم غددى (استوانهاى) و اپىتلیوم اسکواموس مطبق غیر کراتینیزه. محلى که دو نوع اپىتلیوم به هم مىرسند، Squamocolumnar Junction یا SCJ نام دارد. این محل از نظر بالینى مهم است، چرا که ۹۰% نئوپلاسمهاى سرویکس در این محل ایجاد مىشوند. سلول‌هایی که در پاپ تست بدست می‌آیند، می‌توانند طبیعی یا غیر طبیعی باشند. سلول‌های غیر طبیعی می‌توانند منشا اسکوامو یا گلندولر (غددی) ذاشته باشند.
نکته چهارم: بیشتر عفونتهاى HPV موقت هستند و سیستم ایمنى انسان مىتواند پیش از آن که ویروس سبب تغییرات نئوپلاستیک شود، آن را ریشهکن کند.
نکته پنجم: در آمریکا سیستم بتسدا رایجترین سیستم براى تقسیمبندى و گزارش ارزیابى سیتولوژیک سرویکس است. در سیستم تقسیمبندى بتسدا، ضایعات اپىتلیال (یعنی سلول‌های غیر طبیعی) به دو دسته تقسیم مىشوند: ضایعات (سلول‌های) اسکواموس و ضایعات (سلول‌های) گلندولر. در هر دو دسته، ضایعات (سلول‌ها) مىتوانند پیشکانسرى یا کانسرى باشند: ۱ـ ضایعات اسکوامو: الف) ضایعات پیشکانسرى (ASC شامل ASC-US و ASC-H، LSIL، HSIL)؛ ب) ضایعات کانسرى (کارسینوم اسکواموى مهاجم). ۲ـ ضایعات گلندولر: الف) ضایعات پیشکانسرى: AGC یا همان سلول گلندولر آتىپیک (شامل نوع اندوسرویکال، نوع اندومترى و NOS) و AIS اندوسرویکال؛ ب) ضایعات کانسرى: آدنوکارسینوم.
نکته ششم: پیش از ایجاد روش نامگذارى داخل اپىتلیالى، از اصطلاح نئوپلازى داخل اپىتلیال سرویکس یا CIN استفاده مىشد و ضایعات را به CIN1، CIN2 و CIN3 تقسیم مىکردند. نوعى تقسیمبندى جدیدتر مبتنى بر دیسپلازى جاى این تقسیمبندى را گرفت و بر اساس آن ضایعات پیشبدخیم را بر اساس دیسپلازى به انواع خفیف، متوسط و شدید تقسیمبندى مىکردند.
نکته هفتم: امروزه LSIL شامل عفونت HPV، دیسپلازى خفیف یا CIN1 مىشود و HSIL انواع CIN2 و CIN3 را دربر مىگیرد. CIN3 مترادف کارسینوم درجا نیز مىباشد.
نکته هشتم: اگر در آزمون سیتولوژى سرویکس (پاپ تست) یافته غیر طبیعى مشاهده شود، باید مشاهده و معاینه دودستى انجام شود. هدف اصلى رد وجود کارسینوم مهاجم است. براى ارزیابى مىتوان از این اقدامات استفاده کرد: تکرار سیتولوژى، ارزیابى از نظر وجود HPV پرخطر، کولپوسکوپی و بیوپسى و ارزیابى اندوسرویکس.
نکته نهم: کولپوسکوپى و بیوپسى هدفمند روش استاندارد براى تشخیص ضایعات سرویکس و روش انتخابى براى تصمیمگیرى درمانى در مورد این ضایعات به شمار مىرود.
نکته دهم: امروزه در زنانى که بیش از ۳۰ سال سن دارند، از آزمون DNA براى تشخیص HPV پرخطر به عنوان نوعى ابزار غربالگرى مکمل براى نئوپلاسم سرویکس استفاده مىشود. همچنین از این روش تشخیصى در زنانى که سیتولوژى سرویکس آنها ASC-US گزارش شده است و نیز براى مداخله درمانى در زنان (غیر نوجوان) مبتلا به LSIL نیز استفاده مىشود.
