خونریزى بعد از زایمان مبحثى بسیار مهم است که حتما باید مهمترین نکات آن را بخاطر داشته باشید. امروزه خونریزى بعد از زایمان یا PPH بصورت خونریزى برابر یا بیشتر از ۱۰۰۰ میلىلیتر یا خونریزى همراه با علایم و نشانههاى هیپوولمى در ۲۴ ساعت اول بعد از وضع حمل تعریف مىشود. آتونى رحم شایع‌ترین علت PPH است و ۸۰% موارد را شامل مىشود.
نکته اول: از جمله عوامل مساعد کننده براى آتونى رحم مىتوان به موارد زیر اشاره کرد: ۱ـ بزرگى بیش از اندازه رحم (هیدرآمنیوس، حاملگى چند قلو)؛ ۲ـ زایمان غیرطبیعى (زایمان سریع یا طولانى یا تحریک زایمان با اکسىتوسین)؛ ۳ـ شرایط مختل کننده انقباض رحم (لیومیوم رحم، مصرف سولفات منیزیوم).
نکته دوم: تشخیص آتونى رحم عمدتا بر اساس معاینه تون عضلانى رحم در لمس داده مىشود. در آتونى، بجاى آن که رحم سفت و منقبض باشد، نرم و انعطافپذیر است. معمولاً سرویکس باز است و اغلب وقتى رحم ماساژ داده مىشود، انقباض کوتاه مدتى دارد و بعد با قطع ماساژ مجددا شُل مىشود.
نکته سوم: اگر با وجود خونریزى رحم سفت باشد، باید به فکر علل دیگر خونریزى بعد از زایمان (بجز آتونی) بود.
نکته چهارم: ماساژ دو دستى رحم به تنهایى اغلب مىتواند سبب ایجاد انقباضات رحمى شود و در حینى که دیگر مداخلات درمانى (درمانهاى طبى و جراحى) در حال انجام است، باید ماساژ دو دستى داده شود.
نکته پنجم: اداره کردن آتونى رحم هم جنبه پیشگیرى و هم جنبه درمانى دارد. با اداره فعال سومین مرحله زایمان (فاصله بین خروج جنین و خروج جفت) تا ۷۰% مىتوان از میزان بروز خونریزى بعد از زایمان کاست: پروتوکل اداره فعال مرحله سوم زایمان شامل موارد زیر است: ۱ـ انفوزیون اکسىتوسین (معمولاً ۲۰ واحد در یک لیتر نرمال سالین: انفوزیون با سرعت ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلىلیتر در ساعت) بلافاصله بعد از وضع حمل نوزاد یا شانه قدامى آن؛ ۲ـ کشیدن ملایم بند ناف؛ ۳ـ ماساژ رحم.
نکته ششم: براى درمان خونریزى ناشى از آتونى رحم مىتوان از داروهاى منقبض کننده رحم (اوتروتونیک) استفاده کرد. متیل ارگونووین مالئات منقبض کننده قوى رحم است و مىتواند در مدت چندین دقیقه سبب ایجاد انقباضات رحمى شود. این دارو همیشه بصورت داخل عضلانى تجویز مىشود، زیرا تزریق سریع داخل وریدى آن مىتواند هیپرتانسیون خطرناک ایجاد کند.
نکته هفتم: از متیل ارگونووین مالئات نباید در بیماران مبتلا به هیپرتانسیون استفاده شود و همچنین در بیماران مبتلا به بیمارىهاى قلبى، ریوى، کبدى یا کلیوى هم بهتر است استفاده نشود یا با احتیاط زیاد بکار برود.
نکته هشتم: پروستاگلاندینها سبب انقباضات قوى رحم مىشوند. ۱۵ متیل پروستاگلاندین F2a را مىتوان بصورت داخل عضلانى تجویز کرد و یا آن را مستقیما به داخل میومتر تزریق نمود. بتازگى از میزوپروستول (آنالوگ پروستاگلاندین E1) براى درمان و پیشگیرى خونریزى بعد از زایمان استفاده شده است.
نکته نهم: معمولاً اکسىتوسین براى پیشگیرى از آتونى تجویز مىشود و اگر آتونى ایجاد شود، سرعت انفوزیون آن افزایش داده شده، بترتیب از داروهاى دیگر هم استفاده مىشود.
نکته دهم: داروهاى اوتروتونیک تنها براى آتونى رحمى مؤثر واقع مىشوند و اگر رحم سفت باشد، نیازى به تجویز این داروها نیست و باید به دنبال دیگر علل خونریزى بعد از زایمان بود.
