مبحث دیابت در بارداری بسیار مهم است و در آزمون‌های مختلف همیشه از آن تست می‌آید. نکات مهم زیر را حتما بخاطر داشته باشید:
نکته اول: شایعترین آزمون غربالگرى براى عدم تحمل گلوکز در دوران باردارى آزمون گلوکز خوراکى ۱ ساعته با ۵۰ گرم گلوکز است که در هفتههاى ۲۴ تا ۲۸ انجام مىشود. براى انجام این آزمون لازم نیست که بیمار ناشتا باشد. اگر بعد از انجام آزمون مقدار گلوکز بیمار بیشتر از حد مشخصى (۱۳۰، ۱۵۵ یا mg/dL140 باشد)، باید آزمون تحمل گلوکز ۳ ساعته با ۱۰۰ گرم گلوکز انجام شود. اگر ۲ یا بیش از ۲ نتیجه این آزمون غیر طبیعى باشد، تشخیص دیابت باردارى تأئید مىشود.
نکته دوم: در نوزادان مادران دیابتى، خطر ایجاد آنومالىهاى مادرزادى ۶ برابر بیشتر است (در مقایسه با خطر پایه ۲-۱% در تمام افراد). شایعترین این آنومالىها شامل آنومالىهاى قلبى، CNS، کلیوى و اندام مىشوند. آژنزى ساکروم نوعى آنومالى نادر است که مختص نوزادان مادران دیابتى مىباشد.
نکته سوم: خطر ایجاد سقط خودبخود در زنانى که دیابت کنترل شده دارند، مشابه با زنان بدون دیابت است. اما در زنان مبتلا به دیابت اگر کنترل قند خون در شروع حاملگى نامناسب باشد، خطر سقط خودبخود بطور قابل توجهى افزایش مىیابد. همچنین اگر کنترل دیابت ناکافى باشد، خطر مرگ جنین نیز افزایش مىیابد. به همین دلیل باید آزمونهاى مختلف مربوط به سلامت جنین از هفته ۳۲ باردارى شروع شوند.
نکته چهارم: ماکروزومى (وزن جنین بیش از ۴۰۰۰ یا ۴۵۰۰ گرم) در زنان حامله مبتلا به دیابت شایعتر است. اگر بر اساس سونوگرافى وزن جنین در انتهاى حاملگى بیش از ۴۵۰۰ گرم تخمین زده شود، توصیه به انجام وضعحمل سزارین مىشود تا خطر عدم تناسب سر جنین با لگن مادر، دیستوشى شانه و دیگر تروماهاى زایمانى مرتبط با بزرگ بودن جنین، برطرف شود.
نکته پنجم: پلىهیدرآمنیوس (افزایش حجم مایع آمنیونى به بیش از ۲۰۰۰ میلىلیتر) از جمله عوارض حاملگى در زنان مبتلا به دیابت است. افزایش حجم مایع آمنیونى و اندازه رحم با افزایش خطر دکولمان جفت و زایمان پرهترم و نیز آتونى رحم بعد از زایمان همراه است. حجم مایع آمنیونى با سونوگرافى کنترل مىشود.
نکته ششم: در زنانى که از قبل از باردارى مبتلا به دیابت هستند، باید در ابتداى باردارى سونوگرافى انجام شود تا قابل حیات بودن جنین ارزیابى شود و سن دقیق حاملگى مشخص گردد. در هفتههاى ۱۸ تا ۲۰ باردارى، انجام سونوگرافى کامل با هدف شناسایى آنومالىهاى مادرزادى (بویژه آنومالىهاى CNS، دستگاه ادرارى تناسلى، قلب و عروق بزرگ) اندیکاسیون دارد. اگر شک به اختلالات قلبى ایجاد شود یا اگر در سونوگرافى قلب یا عروق بزرگ جنین مشاهده نشود، ممکن است نیاز به انجام اکوکاردیوگرافى باشد. مونیتورینگ سلامت جنین شامل شمارش حرکات جنین و همچنین انجام NST، بیوفیزیکال پروفایل، و یا CST با فواصل مناسب رویکردى ارزشمند براى مونیتورینگ سلامت جنین است. معمولاً این آزمونها از هفتههاى ۳۴-۳۲ باردارى شروع مىشوند.
نکته هفتم: دیابت باردارى یا GDM در حدود ۷% شیوع دارد و با شیوع بیشتر چاقى این مقدار افزایش هم مىیابد. از جمله عوامل خطرساز
براى ایجاد GDM مىتوان به موارد زیر اشاره کرد: ۱ـ سن؛ ۲ـ نژاد؛ ۳ـ سابقه مامایى (دیابت باردارى در حاملگى قبلى؛ سابقه تولد فرزند با وزن بیش از ۴۰۰۰ گرم؛ سقطهاى خودبخود مکرر؛ سابقه مردهزایى بدون دلیل)؛ ۴ـ سابقه خانوادگى قوى دیابت؛ ۵ـ چاقى. البته ۵۰% از بیماران مبتلا به دیابت باردارى عوامل خطرساز فوق را ندارند.
نکته هشتم: هدف از درمان GDM یا دیابت باردارى، نگهداشتن مقدار گلوکز در محدودهاى مشخص است:
ـ سطح گلوکز ناشتا کمتر از mg/dL95؛
ـ سطح گلوکز ۱ ساعت بعد از غذا کمتر از mg/dL140؛
ـ سطح گلوکز ۲ ساعت بعد از غذا کمتر از mg/dL120.
نکته نهم: با رعایت رژیم غذایى بسیارى از مادران مبتلا به GDM نیاز به انسولین پیدا نمىکنند. در حال حاضر شواهدى بر علیه یا به نفع محدودیت متوسط کالرى در مادران چاق مبتلا به GDM وجود ندارد، اما اگر قرار است کالرى دریافتى محدود شود، مقدار محدودیت نباید از ۳۳% بیشتر شود. در عمل توصیه مىشود که براى توزیع مناسب کربوهیدرات مصرفى و کاهش نوسان قند بعد از مصرف غذا، زن حامله ۳ وعده غذایى و ۳-۲ میانوعده مصرف کند: اگر بیمار بتواند دیابت باردارى را با رژیم غذایى به تنهایى کنترل کند، پیشآگهى پرىناتال خوب خواهد بود و مىتوان اجازه داد که حاملگى تا ترم ادامه یابد و نیاز به این نیست که وضعحمل براى زودتر از هفتههاى ۳۹ تا ۴۰ برنامهریزى شود.
نکته دهم: اگر در بیمار مبتلا به GDM نتوان سطح گلوکز را با رژیم غذایى کنترل کرد، نیاز به تجویز انسولین وجود دارد. انسولین از جفت عبور نمىکند و به همین دلیل مستقیما بر روى جنین اثر نمىگذارد. اما گلوکز با انتشار تسهیل شده از جفت عبور مىکند و هر چقدر گلوکز مادر بالاتر باشد، مقدار گلوکز در جنین بالاتر خواهد بود و در پاسخ جنین انسولین بیشترى تولید مىکند و این افزایش تولید انسولین سبب تبدیل گلوکز به چربى مىشود و بنابراین جنین سنگینتر مىگردد (ماکروزومى).
