نوبت رسید به پره‌اکلامپسی! مهمترین مبحثی که باید قبل از آزمون‌های دستیاری و پره‌انترنی بخوانید! اگر قرار است فقط یک مبحث از زنان بخوانید، آن مبحث باید پره‌اکلامپسی باشد! ده نکته زیر را خوب بخوانید و چندین بار مرور کنید:
نکته اول: پرهاکلامپسى بصورت ایجاد هیپرتانسیون و پروتئینورى بعد از هفته ۲۰ حاملگى تعریف مىشود. معمولاً ادم هم وجود دارد، اما معیار تشخیصى مفیدى نیست، زیرا که در حاملگى طبیعى ادم شایع است.
نکته دوم: معیارهاى تشخیصى پرهاکلامپسى بشرح زیر هستند: ۱ـ فشار خون سیستولى برابر یا بیشتر از mmHg 140 یا فشار خون دیاستولى برابر یا بیشتر از mmHg90 که بعد از هفته ۲۰ حاملگى در زنى ایجاد مىشود که پیش از این فشار خون طبیعى داشته است؛ ۲ـ پروتئنورى که بصورت دفع ادرارى ۰/۳ گرم پروتئین یا بیشتر در ۲۴ ساعت تعریف مىشود.
نکته سوم: پرهاکلامپسى شدید با وجود یک یا تعداد بیشترى از موارد زیر مشخص مىشود:
۱ـ فشار خون سیستولى برابر یا بیشتر از mmHg 160 یا فشار خون دیاستولى برابر یا بیشتر از mmHg110 دو بار با فاصله حداقل ۴ ساعت زمانى که بیمار در حال استراحت در بستر است (اگر فشار خون بشدت بالا باشد و بیش از ۱۵ دقیقه ادامه یابد، باید درمان شود و نباید منتظر ۴ ساعت براى تأئید تشخیص شد)؛
۲ـ نارسایى کلیوى پیشرونده (کراتینین سرم بیش از mg/dL 1/1 یا دو برابر شدن کراتینین سرم)؛
۳ـ اختلالات مغزى یا بینایى نظیر سردرد و اسکوتوم؛
۴ـ ادم ریوى؛
۵ـ درد اپىگاستر یا RUQ (که احتمالاً در اثر خونریزى زیر کپسولى کبد یا کشیده شدن کپسول گلیسون به دنبال ادم هپاتوسلولر ایجاد مىشود)؛
۶ـ شواهد اختلال عملکرد کبد (افزایش سطح ترانسآمینازها بیش از دو برابر مقدار طبیعى)؛
۷ـ ترومبوسیتوپنى (شمارش پلاکت کمتر از ۱۰۰۰۰۰).
نکته چهارم: درمان پرهاکلامپسى شدید بصورت زیر انجام مىشود:
1ـ انجام آزمونهاى آزمایشگاهى روزانه؛
2ـ تجویز سولفات منیزیوم؛
3ـ درمان ضد فشار خون (در صورتى که اندیکاسیون داشته باشد)؛
4ـ مونیتورینگ سلامت مادر و جنین؛
5ـ تجویز کورتیکواستروئید براى تسریع تکامل ریه جنین (اگر سن باردارى کمتر از ۳۷ هفته باشد).
نکته پنجم: در پرهاکلامپسى شدید وضع حمل بصورت زیر انجام مىشود:
۱ـ اگر سن حاملگى کمتر از ۳۴ هفته باشد:
ـ اگر هر کدام از موارد زیر وجود داشته باشند، باید وضع حمل با تحریک زایمان یا سزارین انجام شود: هیپرتانسیون شدید غیر قابل کنترل؛ اکلامپسى؛ ادم ریه؛ جدا شدن زودرس جفت؛ DIC؛ وضعیت نامطمئن جنین؛ مرگ جنین؛ غیر قابل حیات بودن جنین.
ـ اگر وضعیت بیمار پایدار باشد، مىتوان در بیمارستان و با انجام ارزیابىهاى مکرر وضعیت سلامت مادر و جنین اقدام به درمان انتظارى کرد تا زمانى که وضعیت مادر یا جنین بدتر شود.
۲ـ اگر سن حاملگى برابر یا بیشتر از ۳۴ هفته باشد: باید وضع حمل انجام شود.
نکته ششم: اگر فشار خون سیستولى بیشتر از mmHg160 یا فشار خون دیاستولى بیش از mmHg110 باشد، تجویز داروى ضد فشار خون اندیکاسیون دارد. هیدرالازین داروى ضد فشار خون انتخابى است و بصورت داخل وریدى تجویز مىشود تا فشار خون به حد قابل قبولى برسد. هدف از درمان این است که فشار خون سیستولى به ۱۴۰ تا ۱۵۰ و فشار خون دیاستولى به ۹۰ تا ۱۰۰ برسد. کاهش بیشتر فشار خون مىتواند جریان خون رحم را مختل کند و براى جنین خطرناک باشد. مىتوان از لابتولول هم براى کاهش فشار خون شدید استفاده کرد.
نکته هفتم: از سولفات منیزیوم براى پیشگیرى و درمان تشنجهاى اکلامپسى استفاده شده است. بندرت براى این منظور از داروهاى ضد تشنج دیگر نظیر دیازپام و فنىتوئین استفاده مىشود، زیرا به اندازه سولفات منیزیوم مؤثر نیستند و مىتوانند بر روى جنین اثرات نامطلوب بگذارند.
نکته هشتم: در جریان پرهاکلامپسى یا اکلامپسى سولفات منیزیوم بصورت داخل عضلانى یا داخل وریدى تجویز مىشود، هرچند تزریق داخل وریدى شایعتر است. در ۹۸% موارد با تجویز سولفات منیزیوم از ایجاد تشنجها جلوگیرى مىشود. سطح درمانى دارو ۴ تا ۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
نکته نهم: براى مونیتورینگ از نظر ایجاد تظاهرات مربوط به بالا رفتن سطح سرمى سولفات منیزیوم باید بکرات رفلکس پاتلا و تنفس بیمار ارزیابى شوند. همچنین از آنجا که سولفات منیزیوم تنها از راه کلیه دفع مىشود، در صورت کاهش برونده ادرار (کمتر از mL/hr30) یا کاهش عملکرد کلیه (کراتینین سرم بالاتر از ۱) باید مراقب علایم و نشانههاى مسمومیت با منیزیوم بود. براى از بین بردن اثرات ناشى از بالا بودن غلظت بالاى منیزیوم از تزریق آهسته گلوکونات کلسیم ۱۰% به همراه تجویز اکسیژن و حمایت قلبى عروقى (در صورت لزوم) استفاده مىشود.
نکته دهم: اگر پرهاکلامپسى در زمان ترم و بعد از آن تشخیص داده شود، وضع حمل اندیکاسیون دارد. اساس درمان بیمارانى که دچار پرهاکلامپسى غیر شدید هستند و نیاز به درمان انتظارى دارند، استراحت و مونیتورینگ مکرر مادر و جنین است. در این حالت انجام آزمونهاى لازم براى تشخیص اختلال رشد جنین یا الیگوهیدرآمنیوس، انجام آزمونهاى آزمایشگاهى بصورت هفتگى و انجام NST یا BPP (یا هر دو) اندیکاسیون دارد. توصیه مىشود سونوگرافى براى بررسى رشد جنین و ارزیابى مایع آمنیون هر ۳ هفته انجام شود. ارزیابى روزانه حرکات جنین نیز مفید است. در بیمارى که بتازگى پرهاکلامپسى در او تشخیص داده شده است، توصیه به بسترى در بیمارستان مىشود. بعد ارزیابى مکرر وضعیت جنین و مادر و رد وجود تظاهرات بیمارى شدید، مىتوان مداخلات درمانى بعدى را در بیمارى که کمتر از ۳۷ هفته از حاملگى او گذشته است در بیمارستان یا در مرکز مراقبت روزانه یا حتى در خانه ادامه داد.
