ده نکته بسیار مهم و تستى در مورد آنمى فقر آهن مرور مى کنیم. هر کدام از این نکات مى توانند پاسخ یک تست باشند:
نکته اول: کمبود آهن شایعترین علت آنمى در دنیا است.
نکته دوم: اندازهگیرى فریتین قطعى ترین آزمون براى ارزیابى ذخایر آهن است.
نکته سوم: نشانههاى مربوط به کمبود آهن، علاوه بر نشانههاى معمول آنمى (خستگى، رنگ پریدگى و کاهش توانایى فعالیت)، به شدت و ازمان آنمى بستگى دارند. کیلوزیس (فیسورهایى که در گوشه هاى دهان ایجاد مى شوند) و Koilonychia (قاشقى شدن ناخنهاى دست)، نشانه هاى کمبود شدید آهن در بافت‌ها هستند.
نکته چهارم: در مردانى که دچار کمبود آهن هستند، باید بدون توجه به کشف خون مخفى، بررسى هاى مربوط به دفع خون از دستگاه گوارش انجام شود. شایعترین علت کمبود آهن، دفع خون مخفى است. در زنان یائسه و مردانى که دچار کمبود آهن هستند، باید بدون توجه به کشف خون مخفى، بررسى هاى مربوط به دفع خون از دستگاه گوارش صورت گیرد.
نکته پنجم: دیسترس گوارشى بارزترین عارضه درمان خوراکى با آهن است و در ۱۵ تا ۲۰% بیماران مشاهده مىشود. در این دسته از بیماران، درد شکم، تهوع، استفراغ یا یبوست مى تواند به عدم مصرف کردن دارو بیانجامد. در این حالت اگرچه مى توان از دوزهاى کم آهن و یا فرآورده هایى که بصورت تأخیرى رها مىشوند، استفاده کرد، اما در هر حال عوارض گوارشى مانعى مهم در درمان مؤثر تعدادى از بیماران هستند.
نکته ششم: پاسخ به درمان با آهن، بر اساس تحریک اریتروپوئتین و سرعت (میزان) جذب آهن متغیر است. معمولاً شمارش رتیکولوسیتها در مدت ۴ تا ۷ روز پس از شروع درمان شروع به افزایش مىکند و در ۱ تا ۱/۵ هفته به حداکثر مىرسد.
نکته هفتم: عدم وجود پاسخ رتیکولوسیتى به درمان با آهن خوراکى علل زیر را مطرح مى کند: ۱ـ جذب ناکافى؛ ۲ـ عدم استفاده دارو توسط بیمار (شایع)؛ ۳ـ تشخیص اشتباه.
نکته هشتم: مى توان براى ارزیابى جذب آهن توسط بیمار از «آزمون تحمل آهن» استفاده کرد. براى انجام این آزمون دو قرص آهن (با معده خالى) به بیمار داده مىشود و در طى دو تا سه ساعت بعد سطح سرمى آهن بصورت پیاپى اندازه گیرى مىشود. اگر جذب آهن طبیعى باشد، سطح آهن سرم حداقل به مقدار۱۰۰ میکروگرم در دسی لیتر افزایش مىیابد.
نکته نهم: در صورت نیاز به درمان با آهن تزریقى (به عنوان مثال در اثر سؤجذب) مقدار آهن مورد نیاز براى هر بیمار بر اساس رابطه زیر تعیین مى شود: توجه داشته باشید که اضافه کردن مقدار ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ براى تأمین ذخایر است:
(یا۱۰۰۰)۵۰۰+(Hb بیمار-۱۵)×۳/۲×وزن بدن(kg)
نکته دهم: در بیمارانى که دچار آنمى فقر آهن هستند، هدف تنها درمان آنمى نیست، بلکه باید ذخایر آهن بدن، حداقل در حد ۰/۵ تا ۱ گرم تأمین شوند. براى این منظور لازم است درمان مداوم با آهن براى ۶ تا ۱۲ ماه پس از تصحیح آنمى صورت گیرد.
