در میان عفونت‌های استرپتوککی فارنژیت استرپتوککی هم شایع هست، هم سوالی و هم کاربردی! با هم ده نکته مهم در مورد فارنژیت استرپتوککی مرور می‌کنیم:
نکته اول: فارنژیت ناشى از استرپتوککهاى گروه A از جمله شایع‌ترین عفونتهاى باکتریایى دوران کودکى است و ۲۰ تا ۴۰% از فارنژیتهاى اگزوداتیو دوران کودکى را شامل مىشود.
نکته دوم: دوره انکوباسیون فارنژیت استرپتوککی ۱ تا ۴ روز بطول مىانجامد. بیمار از گلودرد، تب، لرز، بىحالى و گاه علایم شکمى و استفراغ (بویژه در کودکان) شکایت دارد. در معاینه ممکن است اریتم و تورم مخاط حلق و اگزوداى چرکى بر روى دیواره خلفى حلق و ستونهاى لوزه دیده شود. همچنین اغلب عقدههاى لنفاوى قدامى گردن بزرگ و دردناک هستند. اگر علایم و نشانههاى مربوط به عفونت ویروسى (کنژنکتیویت، Coryza، سرفه، خشونت صدا و یا وجود ضایعات زخمى مجزا در مخاط بوکال یا حلق) آشکارتر باشند، احتمال درگیرى استرپتوککى حلق کمتر است.
نکته سوم: منونوکلئوز عفونى و عفونتهاى آدنوویروسى نیز بطور شایع فارنژیت ایجاد مىکنند. همچنین غشاء کاذب دیفترى نیز ممکن است تظاهرات مشابهى ایجاد کند. تشخیص فارنژیت استرپتوککى بر اساس یافتههاى بالینى، قابل اعتماد نیست.
نکته چهارم: براى تشخیص فارنژیت استرپتوککى مىتوان از آزمون تشخیصى سریع (براى آگلوتیناسیون لاتکس یا بیواسى آنزیمى) با استفاده از نمونه گرفته شده توسط سواب استفاده کرد. آزمونهاى تشخیصى سریع بیش از ۹۵% اختصاصى هستند. بنابراین در صورت مثبت بودن، مىتوان به نتیجه تست اطمینان کرد و دیگر کشت حلق انجام نداد. حساسیت آزمونهاى تشخیصى سریع کمتر از کشت حلق است و به همین دلیل در موارد پرخطر (سابقه تب روماتیسمى یا نقص ایمنى در خود فرد یا یکى از افرد خانواده) باید کشت حلق انجام شود.
نکته پنجم: در فارنژیت استرپتوککى بدون عارضه، علایم پس از ۳ تا ۵ روز از بین مىروند و درمان تأثیر کمى بر روى سیر بیمارى دارد، به عبارت دیگر براى پیشگیرى از عوارض چرکى و تب روماتیسمى درمان انجام مىشود.
نکته ششم: در فارنژیت استرپتوککی براى پیشگیرى از تب روماتیسمى باید میکروارگانیسم از حلق ریشهکن شود. براى این منظور باید براى ۱۰ روز درمان با پنىسیلین خوراکى صورت گیرد و یا یک تزریق داخل عضلانى پنىسیلین بنزاتین G انجام شود.
نکته هفتم: برای درمان فارنژیت استرپتوککی، در صورت حساسیت به پنىسیلین مىتوان از سفالوسپورینهاى نسل ۱ نظیر سفالکسین یا سفادروکسیل استفاده کرد (بشرط آن که آلرژى بیمار بصورت نوعى واکنش افزایش حساسیت نوع ۱ نظیر آنافیلاکسى یا واکنشهاى تهدید کننده حیات نباشد). در مناطقى که میزان مقاومت به ماکرولیدها از ۵ تا ۱۰% بیشتر است، نباید از این داروها استفاده شود، مگر آن که آزمونهاى حساسیت عدم مقاومت را نشان دهند.
نکته هشتم: در حال حاضر (بجز در موارد خاص) توصیه نمىشود که پس از درمان فارنژیت استرپتوککی، کشت حلق از نظر پیگیرى انجام شود.
نکته نهم: در فارنژیت استرپتوککى از دوز منفرد آزیترومایسین (۲۰ میلىگرم به ازاى هر کیلوگرم وزن بدن، حداکثر ۱۰۰۰ میلىگرم) براى پروفیلاکسى تعداد زیادى از افراد و یا ریشهکنى کولونیزاسیون باکتریایى در همهگیرىها استفاده مىشود.
نکته دهم: تا ۲۰% از افراد ممکن است حامل بدون علامت استرپتوکک گروه Aدر حلق خود باشند. خطر ایجاد تب روماتیسمى حاد و یا انتقال عفونت به دیگران، در این افراد کمتر از بیماران مبتلا به فارنژیت علامتدار است. بنابراین بجز در مواردى که حامل بدون علامت، منشأ ایجاد عفونت در دیگران باشد، نیازى به درمان شدید نیست. براى این منظور مىتوان از رژیمهاى درمانى استفاده کرد که بیش از پنىسیلین به تنهایى مؤثر هستند: ۱ـ مىتوان از سفالوسپورینهاى نسل اول مانند سفالکسین براى ۱۰ روز استفاده کرد. ۲ـ مىتوان از کلیندامایسین خوراکى براى ۱۰ روز استفاده کرد. ۳ـ دوره ۱۰ روزه وانکومایسین خوراکى به همراه ریفامپین مىتواند کولونیزاسیون باکترى در رکتوم را ریشهکن کند.