بین کندیلهای استخوان ران و طبق یا پلاتوی استخوان تیبیا، دو ساختمان نیمه حلقوی قرار دارند که به آنها منیسک میگویند. منیسک خارجی بر روی نیمه خارجی طبق استخوان تیبیا منیسک خارجی و بر روی نیمه داخلی پلاتوی استخوان تیبیا منیسک داخلی قرار دارد. منیسکها قابلیت ارتجاعی زیادی دارند و مانند بالشتکی بین دو استخوان ران و تیبیا قرار دارند و ضربههایی را که به مفصل زانو وارد میشوند، جذب میکنند و در ضمن نیرو را بصورت یکنواخت روی پلاتوی تیبیا پخش میکنند. همچنین منیسکها جلوی حرکات و لغزش جانبی کندیلهای فمور بر روی پلاتو را میگیرند و سبب پایداری زانو میشوند.
نکته اول: منیسکها وقتی پاره میشوند که استخوان تیبیا ثابت باشد؛ در حالی که ضربهای استخوان ران را به داخل یا خارج میچرخاند و زانو از حالت فلکسیون به حالت اکستانسیون در میآید: در اسکی و در فوتبال!
نکته دوم: در گذشته تصور میشد که منیسک داخلی بیشتر از منیسک خارجی پاره میشود؛ اما امروز مشخص شده است که شیوع پارگی در دو منیسک داخلی و خارجی یکی است.
نکته سوم: پارگی منیسک به یکی از این شکلها روی میدهد: ۱- طولی: از خلف شروع شده و در تمام طول منیسک ادامه مییابد: Bucket Handle Tear. در این حالت قسمت پاره شده میتواند داخل زانو رانده شود و سبب قفل شدن زانو شود. ۲- عرضی و مایل: بیشتر در افراد مسن دیده میشود و سبب قفل شدن زانو نمیشود.
نکته چهارم: بیمار مبتلا به پارگی منیسک اغلب جوان و یا ورزشکار است: در حین ورزش دچار درد زانو میشود. البته علایم پارگی منیسک به شدن پارگی ACL نیست (که بیمار احساس میکند چیزی داخل زانویش شکسته است و نمیتواند به ورزش ادامه بدهد). در پارگی منیسک فرد ورزش را تمام میکند و روز بعد متوجه تورم زانو میشود.
نکته پنجم: چند هفته بعد از پارگی منیسک، بیمار دچار این تظاهرات بالینی میشود: ۱- تورم زانو (به شدت مرحله اولیه نیست)؛ ۲- درد و حساسیت در خط مفصلی؛ ۳- قفل شدن زانو؛ ۴- آتروفی عضله چهار سر ران؛ ۵- صدای کلیک زانو در هنگام خم و راست کردن آن (گاه)؛ ۶- مثبت بودن آزمون مک موری؛ ۷- مثبت بودن آزمون آپلی.
نکته ششم: در آزمون مک موری، بیمار به پشت میخوابد؛ برای بررسی منیسک داخلی، یک دست روی قدام زانو قرار داده شده، انگشت شست و سایر انگشتان روی خطوط مفصلی خارجی قرار میگیرند. با دست دیگر پاشنه پا گرفته میشود و با استفاده از دست اول تیبیا به خارج چرخانده میشود و زانو از حالت فلکسیون به حالت اکستانسیون در آورده میشود: وجود کلیک یا تق کردن در خط مفصلی در ابتدا یا اواسط اکستانسیون زانو میتواند نشانه پارگی منیسک باشد. برای بررسی منیسک خارجی باید چرخش داخلی انجام شود.
نکته هفتم: در آزمون آپلی بیمار به شکم میخوابد و زانو ۹۰ درجه خم میشود و با قرار دادن زانو یا دست در خلف ران بیمار، ران ثابت میشود. پا گرفته شده و در حین چرخاندن تیبیا به داخل و خارج، نیروی فشارنده به پائین وارد میشود. درد در هنگام فشار دادن، نشاندهنده پارگی منیسک است.
نکته هشتم: در بیماری که دچار پارگی منیسک شده است، رادیوگرافی ساده طبیعی است. MRI روشی دقیق و خوب برای تشخیص ضایعات منیسکها، رباطها و غضروف و سایر بافتهای نرم زانو است.
نکته نهم: در پارگی منیسک برای درمان: ۱- پارگی یک سوم خارجی منیسک را میتوان دوخت؛ ۲- در پارگیهای دو سوم داخلی، دوختن فایدهای ندارد (چون فاقد عروق خونی است) و در صورت وجود علایم، قسمت پاره برداشته میشود.
نکته دهم: پارگی منیسک داخلی + پارگی رباط کلاترال داخلی + پارگی رباط متقاطع قدامی را Unhappy Triad زانو مینامند.