داروهای سداتیو هیپنوتیک (داروهای خوابآور و ضد اضطراب) شامل بنزودیازپینها، باربیتوراتها و داروهای مختلف (نظیر زالپلون، زولپیدم، بوسپیرون و اسزوپیکلون) میشوند. در زیر به ده نکته مهم و تستی و البته کاربردی در ارتباط با این داروها اشاره میکنیم:
نکته اول: بنزودیازپینها را به سه دسته کوتاه اثر (مانند تریازولام)، متوسط اثر (مانند آلپرازولام) و طولانی اثر (مانند فلورازپام) تقسیم میکنند.
نکته دوم: بنزودیازپینها فرکانس باز شدن کانال کلرید مرتبط با GABA را افزایش میدهند و به این ترتیب اثرات مهاری GABA را از طریق کانال کلرید اعمال میکنند. باربیتوراتها مدت باز ماندن کانال کلرید مرتبط با GABA را افزایش میدهند.
نکته سوم: تنها برخی از داروهای این گروه (مانند کلونازپام و فنوباربیتال) دارای عملکرد ضد تشنج اختصاصی هستند و تشنج را با دوزی که سبب خوابآلودگی نمیشود، سرکوب میکنند.
نکته چهارم: در بین داروهای این گروه دیازپام اثر ضد اسپاسم اختصاصی دارد.
نکته پنجم: تاثیر آلپرازولام و کلونازپام برای درمان طولانی مدت اختلال پانیک و فوبی بیشتر از سایر داروهای این گروه است.
نکته ششم: بنزودیازپینهایی که متابولیت با طول عمر زیاد دارند (دیازپام و فلورازپام) بیشتر میتوانند سبب عوارضی نظیر اختلالات شناختی، کاهش تواناییهای سایکوموتور و خوابآلودگی در طول روز شوند.
نکته هفتم: فلومازنیل میتواند اثر سرکوب کننده بنزودیازپینها، اسزوپیکلون، زولپیدم و زالپلون را بر روی CNS خنثی کند، اما بر روی دیگر داروهای این گروه از جمله باربیتوراتها اثر ندارد.
نکته هشتم: بوسپیرون داروی ضد اضطراب اختصاصی با حداقل اثر سرکوب کننده بر روی CNS است و اثر ضد تشنج و ضد اسپاسم ندارد. شروع اثر این دارو آهسته است (بیش از 1 هفته) و از آن برای درمان اضطراب منتشر استفاده میشود و در اختلال پانیک کمتر موثر است.
نکته نهم: راملتئون گیرندههای ملاتونین را در هسته سوپراکیاسماتیک CNS فعال میکند و سبب میشود مدت کمتر طول بکشد تا فرد به خواب برود، بدون آن خوابآلودگی ریباند یا علایم محرومیت ایجاد کند. میتواند سبب کاهش تستوسترون و افزایش پرولاکتین شود.
نکته دهم: از تیوپنتال (باربیتورات) برای القا بیهوشی استفاده میشود. از میدازولام و دیازپام هم در پروتوکلهای بیهوشی استفاده میشود.