مرور مبحث پولیپ‌های کولون را بر اساس پاتولوژی ادامه می‌دهیم. همان‌طور که از بخش قبلی بخاطر دارید، در کل پولیپ‌های کولون را به دو دسته تقسیم می‌کنیم: ۱- پولیپ‌های نئوپلاستیک: شامل آدنوم‌های کولون و ۲- پولیپ‌های غیرنئوپلاستیک شامل انواع التهابی، هامارتوماتو و هیپرپلاستیک. امروز به پولیپ‌هایی بجز آدنوم‌های کولون می‌پردازیم:
نکته اول: زخم منفرد رکتوم با یک پولیپ التهابی همراه است. بیمار مبتلا با تریاد بالینی خونریزی رکتال + ترشح موکوس + وجود ضایعه التهابی در دیواره قدامی رکتوم مراجعه می‌کند. علت زمینه‌ای برای این عارضه، اختلال در شل شدن اسفنکتر آنورکتال است که سبب ایجاد زاویه‌ای حاد در طاقچه قدامی رکتوم می‌شود. به دنبال سایش مکرر، مخاط رکتوم زخم شده، به سبب روند مزمن زخمی شدن و بهبود زخم، توده پولیپوئید ایجاد می‌شود.
نکته دوم: هامارتوم‌ها ضایعاتی هستند که به دنبال رشد تومور مانند و نامنظم ایجاد می‌شوند و از سلول‌های تکامل یافته‌ای تشکیل شده‌اند که در حالت طبیعی در محلی که پولیپ ایجاد می‌شود، وجود دارند. پولیپ‌های هامارتوماتو ممکن است بصورت اسپورادیک ایجاد شوند و یا مرتبط با ژنتیک یا سندرم‌های اکتسابی باشند.
نکته سوم: پولیپ جوانان شایع‌ترین نوع پولیپ هامارتوماتوی کولون است. شایع‌ترین محل پولیپ جوانان رکتوم است و شایع‌ترین تظاهر بالینی آن خونریزی رکتال می‌باشد.
نکته چهارم: پولیپ جوانان می‌تواند اسپورادیک (اغلب منفرد) یا سندرمی (اغلب متعدد) باشد.
نکته پنجم: در درصد کمی از پولیپ‌های جوانان (عمدتا انواع سندرمی) دیس‌پلازی ایجاد می‌شود: سندرم پولیپوز جوانان با افزایش خطر ایجاد آدنوکارسینوم در کولون و دیگر نواحی همراه است.
نکته ششم: پولیپ جوانان ضایعه‌ای پایه‌دار، دارای سطح صاف و به رنگ قرمز است که کمتر از ۳ سانتی‌متر قطر دارد و در برش فضاهای کیستیک دارد.
نکته هفتم: سندرم پوتز جگرز اختلالی اتوزومال غالب است که با وجود پولیپ‌های هامارتوماتوی متعدد در مجرای گوارش و هیپرپیگمانتاسیون مخاطی پوستی مشخص می‌شود.
نکته هشتم: در سندرم پوتز جگرز خطر ایجاد بدخیمی‌های متعدد از جمله کانسرهای کولون، پانکراس، پستان، ریه، تخمدان، رحم و بیضه افزایش دارد.
نکته نهم: پولیپ‌های هیپرپلاستیک کولون در دهه‌های ۶ یا ۷ زندگی یافت می‌شوند و پتانسیل بدخیمی ندارند.
نکته دهم: شایع‌ترین محل ایجاد پولیپ‌های هیپرپلاستیک کولون چپ است. این پولیپ‌ها کمتر از ۵ میلی‌متر قطر دارند و بیرون‌زدگی‌های صاف و ندولر مخاط هستند و اغلب فاقد چین مخاطی می‌باشند.
