فیسور مقعد شایعترین علت درد آنورکتال است که منجر به مراجعه بیمار به پزشک مىشود. در زیر ده نکته مهم در مورد این بیمارى را مرور مىکنیم:
نکته اول: فیسور مقعد نوعى پارگى طولى در داخل کانال معقدى است که بطور تىپیک از خط دندانهاى تا حاشیه مقعد (چین مقعد) ادامه مىیابد.
نکته دوم: اگرچه هموروئیدهاى خارجى مىتوانند سبب ناراحتى مختصر و علایمى نظیر خارش و سوزش شوند، اما بندرت درد شدید فیسور را ایجاد مىکنند.
نکته سوم: درد ناشى از فیسور تیز است و شبیه به درد ناشى از اصابت چاقو مىباشد. بیمار اغلب ذکر مىکند که در هنگام اجابت مزاج احساس دفع شیشه خُرده دارد. این درد تقریبا در تمامى موارد با اجابت مزاج همراه است و معمولاً دفع خون روشن بصورت رگهاى در کناره مدفوع یا روى دستمال توالت یا در کاسه توالت دیده مىشود.
نکته چهارم: محل فیسور در کانال مقعدى به تشخیص کمک مىکند. بیش از ۸۰% از فیسورها در خط وسط خلف قرار دارند و ۲۰% بقیه در خط وسط قدام واقع شده‌اند.
نکته پنجم: در صورت وجود فیشورهاى متعدد یا وجود فیشور خارج از خط وسط باید به تشخیصهاى دیگرى نظیر بیمارى کرون، بیمارى منتقله از راه تماس جنسى (سیفیلیس، لنفوگرانولوم ونروم و هرپس)، کانسر مقعد، سل، HIV یا بدخیمى خونى فکر کرد.
نکته ششم: تشخیص فیسور آنال اغلب تنها به کمک شرححال و معاینه مقعد داده مىشود. معاینه با انگشت تنها زمانى لازم است که تشخیص نامشخص باشد. بسیار بسیار مهم: در تمام بیمارانى که علایم فیسور مقعد را دارند (درد یا خونریزى) باید بخش پروگزیمال کولون با اندوسکوپى بررسى شود.
نکته هفتم: 50 تا ۷۵% از بیماران مبتلا به فیسور حاد مقعد با درمانهاى محافظهکارانه ساده مانند حجیم کنندههاى مدفوع و Sitz Bath و مصرف کافى مایعات (براى نرم کردن مدفوع) بهبود مىیابند.
نکته هشتم: با استفاده از بىحس کنندههاى موضعى یا استروئیدهاى موضعى ممکن است علایم فیسور آنال کمتر شوند. نیازى به تجویز آنتىبیوتیک نیست، مگر این که عفونت وجود داشته باشد. استفاده از کلسیم بلوکرهاى موضعى (دیلتیازم یا نیفدیپین) و نیتراتهاى موضعى (نیتروگلیسرین) با بهبود ۶۵ تا ۹۵ درصدى فیسور مقعد همراه بوده است. عوارض (بویژه سردرد) کلسیم بلوکرها کمتر از نیتراتها است.
نکته نهم: بیمار مبتلا به فیسور آنال یک ماه بعد (از شروع درمان طبى) مجددا بررسى مىشود، مگر این علایم شدت پیدا کنند. اگر علایم بهبود پیدا نکنند و یا شرایط بیمار بدتر شود، توصیه به معاینه زیر بیهوشى و بیوپسى مىشود.
نکته دهم: بعد از ۸ هفته ممکن است فیسور آنال مزمن شود. در معاینه، مزمن شدن فیسور بصورت شکاف عمیقتر به همراه آشکار بودن الیاف عضلانى اسفنکتر داخلى مشخص مىشود. همچنین با گذشت زمان، ایجاد Sentinel Pile (نوعى Skin Tag خارجى) و حتى پاپى هیپرتروفیه مقعدى به نفع تشخیص فیسور مزمن مقعد هستند. اگر با درمانهاى محافظه کارانه علایم بیمار برطرف نشوند، باید مداخله جراحى انجام شود. درمان جراحى انتخابى براى فیسور مزمن مقعد اسفنکتروتومى داخلى لترال سمت چپ است.
