ده نکته بسیار مهم در مورد آمنوره مى خوانیم: آمنوره از مهمترین بخش هاى مبحث زنان و زایمان است و احتمال طرح سؤال از آن خیلى خیلى بالا است.
نکته اول: آمنوره اولیه بصورت عدم وجود منارک در سن ۱۶ سالگى تعریف مىشود. البته بسیارى از اختلالات قابل درمان (مسبب آمنوره) را مىتوان قبل از این سن هم تشخیص داد. بنابراین در هر دخترى که در سن ۱۵ سالگى به منارک نرسیده است و یا در مدت ۳ سال از زمان تلارک، منارک در وى آغاز نشده است، باید به فکر ارزیابى آمنوره اولیه بود. همچنین عدم تکامل پستانها در سن ۱۳ سالگى هم باید مورد ارزیابى قرار بگیرد.
نکته دوم: علل آمنوره را به ۴ دسته تقسیم مىکنند: ۱ـ حاملگى؛ ۲ـ اختلالات هیپوتالاموس ـ هیپوفیز؛ ۳ـ اختلالات تخمدان؛ ۴ـ اختلالات خروجى دستگاه ژنیتال: در اثر انسداد خروجى دستگاه ژنیتال، حتى اگر تخمکگذارى هم اتفاق بیفتد، خونریزى ناشى از قاعدگى مشاهده نمىشود.
نکته سوم: ارزیابى هاى آزمایشگاهى براى بررسى آمنوره شامل موارد زیر مى شوند: ۱ـ آزمون حاملگى؛ ۲ـ اندازه گیرى سطح TSH؛ ۳ـ اندازه گیرى سطح پرولاکتین؛ ۴ـ اندازه گیرى سطح FSH.
نکته چهارم: حاملگى شایعترین علت آمنوره است و باید در ارزیابى آمنوره حاملگى رد شود.
نکته پنجم: در بیمارى که دچار آمنوره است، سطح TSH بررسى مى شود تا هیپوتیروئیدیسم تحت بالینى رد شود.
نکته ششم: در خانمى که کمتر از ۴۰ سال سن دارد، بالا بودن سطح FSH مى تواند نشان دهنده نارسایى اولیه تخمدان باشد. اگر با تکرار آزمون و مشاهده بالا بودن سطح FSH نارسایى تخمدان تأئید شود، باید بسرعت ارزیابى از نظر آنتىبادىهاى خودایمنى انجام شود. همچنین در صورت تشخیص نارسایى اولیه تخمدان بهتر است ارزیابى کروموزومى هم انجام شود.
نکته هفتم: هیپرپرولاکتینمى ناشى از برخى از آدنومهاى هیپوفیز (یا دیگر اختلالات طبى) مىتواند گالاکتوره و آمنوره ایجاد کند. در حدود ۸۰% از تمامى تومورهاى هیپوفیز پرولاکتین ترشح مىکنند و گالاکتوره بوجود مىآورند. این بیماران به کمک کابرگولین یا بروموکریپتین (آگونیست دوپامین) درمان مى‌شوند. در ۵% از بیماران مبتلا به هیپرپرولاکتینمى و گالاکتوره علت زمینه اى هیپوتیروئیدیسم است.
نکته هشتم: از آزمون تحریک با پروژسترون بطور شایع براى تعیین کفایت استروژن، وضعیت مناسب اندومتر و باز بودن مجراى خروجى دستگاه تناسلى استفاده مى شود. انتظار مى رود که یک هفته بعد از تجویز مدروکسى پروژسترون استات خوراکى یا پروژسترون میکرونیزه تا ۱۰ روز، خونریزى Withdrawal ایجاد شود. ۱ـ ایجاد خونریزى نشان مىدهد که استروژن بر روى اندومتر اثر خود را گذاشته است و این به این معنى است که بیمار یا تخمکگذارى نمى‌کند و یا دچار الیگواوولاسیون است (و آمنوره او در نتیجه اختلال تخمکگذارى ایجاد شده است). ۲ـ اگر خونریزى روى ندهد، یکى از موارد زیر مطرح مىشود: الف) هیپواستروژنى؛ ب) اختلالات آناتومیک مانند سندرم آشرمن؛ ج) انسداد خروجى دستگاه تناسلى.
نکته نهم: ایجاد اسکار در حفره رحم (سندرم آشرمن) شایعترین علت آناتومیک آمنوره ثانویه است. در زنانى که براى بقایاى محصولات حاملگى D&C مى شوند (بویژه اگر عفونت هم وجود داشته باشد)، خطر ایجاد اسکار اندومتر وجود دارد.
نکته دهم: سندرم روکیتانسکى شایعترین علت آمنوره اولیه در زنانى است که تکامل طبیعى پستان دارند. در این سندرم واژن (و معمولاً رحم و لوله هاى فالوپ) بطور مادرزادى وجود ندارند. عملکرد تخمدان طبیعى است و از آنجا که تخمدانها از ساختمانهاى مولرین بوجود نیامده اند، تمام صفات ثانویه جنسى در زمان مناسب ایجاد مى‌شوند.
